Mossel

De zoetwatermossel

 

Als we de naam mossel tegen komen, dan leggen we vaak een verband met zeeland waar veel zoutwatermossels vandaan komen die we in onze restaurants tegen komen. Maar naast de mosselen die we in de zee aantreffen, hebben we ook zoetwatermosselen die we hier in Nederland in de binnenwateren aantreffen. Hiervan zijn de meeste niet bestemd voor onze tuinvijver, omdat ze bijvoorbeeld beschermd zijn. Maar ook is het oppassen voor ziekten. U doet er dan ook verstandig aan om de mosselen bij (ons)de vakhandel te halen. Want de mosselen die hier verkocht worden, worden speciaal gekweekt voor uw mooie siervijver.

Unionidae

Tot de familie Unionidae, verstaan we onze inheemse mosselen voor. Deze bestond vroeger uit 7 families, maar in de afgelopen 2 eeuwen zijn er 2 families verdwenen. Wat ook niet zo verwonderlijk is, als je kijkt hoe de natuur verandert deels op de natuurlijke manier maar ook door mens. Bepaalde soorten staan daardoor tegenwoordig op de rode lijst van de IUCN.

Tot de Unionidae-families behoren de volgende mosselen:

Schildersmossel / Unio pictorum:

Bolle stroommossel / Unio tumidus:

Eendenmossel / Anodonta anatina:

Zwanenmossel / Anodonta cygnea:

Platte zwanenmossel / Pseudanodontha complanata:

Alleen in België:

Beekparelmossel (Margaritifera margaritifera)

Deze twee families zijn uitgestorven in onze wateren:

Rivierparelmossel (Pseudunio auricularia)

Bataafse stroommossel (Unio crassus)

Vreemdelingen

Bij de term "exoten", denken we eerder aan bepaalde soorten vissen, zoogdieren en vogels! Maar ook in onze wateren komen we zoetwatermosselen tegen die van nature hier niet thuis horen, en tot de exoten behoren. De mosselen die tot de exoten behoren zijn:

Driehoeksmossel (Dreissena polymorpha )

Aziatische korfmossel (Corbicula fluminea )

Toegeknepen korfmossel (Corbicula fluminalis )

Driehoeksmossel/Sphaerium rivicola:

Egyptische korfmossel (Corbicula fluviatilis )

Brakwatermossel (Mytilopsis leucophaeata )

 

Chinese zwanenmossel/Sinanodonta woodiana:

 

Hoe zit een mossel in elkaar

Aan iedere kant ligt zo'n spier die loopt van de ene schelphelft naar de andere.

Die aan de achterzijde is het grootst en het sterkst. De aanhechtingspunten ervan zijn te zien als afdrukken in een lege schelp. Wanneer de mossel ingegraven ligt komt een lange bruinachtige voet te voorschijn.

Hij wordt niet alleen gebruikt voor de voortbeweging, maar ook voor het maken van de taaie eiwitdraden, die de byssus of baard vormen waarmee de mossel normaal vastzit.

 

Hoe voeden mosselen zich

Mosselen voeden zich door zwevende organismen zoals zweefalgen uit het water te zeven. Aan iedere kant van de voet ligt een grote kieuw. Beiden zijn dubbel, zodat er eigenlijk vier kieuwplaten zijn. Iedere kieuwplaat draagt een ontelbaar aantal kleine trilharen, die zich zo bewegen dat het water aan de achterzijde van het lichaam naar binnen gezogen wordt, langs de kieuwplaten stroomt en door een speciale opening aan de voorkant weer naar buiten komt. Wanneer de voedseldeeltjes de kieuwplaten raken worden zij opgenomen in een slijm, dat door de kieuwen wordt afgescheiden en door de trilharen naar de randen wordt gevoerd. Hier gaat het slijm met trilharen bezette kanalen binnen die naar de mond voeren.

Aan iedere kant van de mond liggen twee kieuwachtige flappen die de deeltjes sorteren, het onverteerbare deel langs speciale afvoerwegen naar buiten, en het verteerbare deel verder in de mond voeren. Voor dit alles is een gecoördineerde werking nodig van verschillende trilharen met elk hun specifiek werking. Mosselen zijn, samen met andere dieren die zich met microscopische deeltjes voeren, de aaseters van de zee of de rivier. Zij doen dit zo goed dat ze een filterende werking hebben op het vijverwater, het is dan ook niet zo verwonderlijk dat de mossel als natuurlijke opruimer van zweef-algen van harte wordt aanbevolen. Daarnaast kunt u hier diepgaander informatie over vinden op de volgende link (klik op de foto voor meer info):

(klik op de foto mossel filter info)

Voortplanting

De Voortplanting is minder spannend dan bij de mensen, maar men moeite moet doen om een partner te versieren. Bij de mosselen laten de mannetjes het zaad in grote hoeveelheden het water los. Waardoor deze terechtkomt bij het vrouwtje wat actief water rond pompt. Vervolgens bevindt de bevruchting plaats van de eitjes in de mantelholte, echter is 1 vrouwtje in staat om enkele miljoenen eieren te leggen. De eitjes die vrij snel uitkomen(Ieder ei is ongeveer 0,1 mm groot), ontwikkelen afhankelijk van de watertemperatuur in ongeveer 4 dagen kleine schelpjes. Om verder te ontwikkelen hecht de jonge mossel zich als een parasiet (ze zijn dan 0,5 tot 1 mm groot) op een voorbij zwemmende vis, waar deze zich ongeveer maand in de slijmlaag bevindt. Na deze fase laten ze de vis los om de rest van hun leven verder als bodembewoner door te brengen. Gelukkig planten de mosselen zich in onze siervijver zich zo goed als nooit voor waardoor we niet bang hoeven te zijn voor onze vissen. Dit heeft ermee te maken dat het voedsel aanbod in onze mooie siervijvers te beperkt is, waardoor de ontwikkeling na de voortplantingsfase vrijwel niet haalbaar is. Daarnaast beschikken veel vijvers over een modern filter, waardoor de babymosselen het niet zullen overleven omdat ze in het filter gezogen worden.

Vijanden

Mosselen hebben vele vijanden, waaronder meeuwen, scholeksters, eenden, maar ook vissen zoals de karper en de steur. Afgezien dan van de mens. Men beschouwt mosselen groot genoeg om te eten als zij 5 cm groot en twee jaar oud zijn. Zij worden meestal verzameld door ze van de ondergrond te schrapen of te harken, tegenwoordig meer en meer machinaal met speciale mosselschuiten. In Frankrijk past men nog steeds een methode toe die in 1235 uitgevonden zou zijn door een Ierse schipbreukeling die met zijn val eigenlijk zeevogels wou vangen. Hiervoor plaatst men hekken in de modder aan de waterkant waaraan men netten of zakken hangt. Een ideale aanhechtingsplaats voor de mosselen. Wie mosselen voor eigen consumptie verzamelt moet voorzichtig zijn waar men dit doet. Door hun voedingsmethode zijn zij ideale broedplaatsen voor bacteriën die in rioolwater voorkomen. Hiervan kon men deze zomer zelfs in de professionele mosselkwekerijen in Nederland meespreken. Soms vindt men in de mosselen kleine parels, maar deze zijn waardeloos. Mosselen worden niet alleen als voedsel gebruikt, maar ook als aas in de visserij, als kunstmest en als kippenvoer. De byssusdraden zijn zo sterk dat men er stoffen van kan weven. In verschillende musea heeft men voorwerpen die gemaakt zijn van de draden van de mossel, zoals handschoenen. De stof die geweven werd van de draden van grotere tweekleppige, werd enige eeuwen geleden veel gebruikt om kledingstukken te maken met een gouden glans, vooral gedragen door de aristocraten van Zuid-Europa.

 

© 2011 Koidream® (Disclaimer)